61-پوستِ پِرِحتَگ

Powste perehtag

معني :پوست انداخته

مفهوم:پوست انداختن كنايه از دوباره جان گرفتن وبهتر شدن وضع جسمي

62- پـَ سَر گَپِّن پـَ دَست مـُ گَپِّن

Pa sar gappen pa dast mo gappen                          

معني : با سر و دست حرف مي زند

مفهوم : اصطلاحاً براي اشخاصي بكار مي برند كه در حين صحبت خيلي دست و سرشان را تكان مي دهند

63- پـَ سيچِنَي سَر حِسابَ كَنت

Pa sicenay sar hesaba kant  

معني:با سر سوزن حساب مي كند

مفهوم:در حساب و كتاب خيلي سخت گير وخساست بخرج مي دهد

64- پَس كِنزَگ تَرا آهوگِن پِحشكِنزَگ تَرا تاوانِن چـَ تاوانت گِهتِرَ آهوگِن

Paskenzag tara ahowgen pahskenzag tara tavanen  ca tavanet gehtera ahowgen                                        

معني : پس رفتن عيب ننگ است براي تو وپيش رفتن هم ضرر دارد پس ضرر بهتر از ننگ است

مفهوم:وقتي تصميمي گرفتي ياقولي دادي سعي كن به آن عمل كني گرچه به ضررت باشد

65- پـ َ سَرمُـ جَنَگِن  پَ پاد مُـ جَنَگِن پَ هچ جاحِح نَرَسي

Pa sar mo janagen pa pad mo janagen pa hec jaheh narasi

معني : به سرمي زند( ميجنگد) و به پا مي زند(ميجنگد)و به جايي نمي رسد

مفهوم :  به سر زدن و به پا زدن كنايه از تلاش زياد و بيهوده است

66-ِحشا كه كَرّا سُوار بي پاداُن مَسِرِحن

Pehsa ke karra sovar bi padon maserehn

 معني پيش از انكه سوار خر بشي پاهايت را تكان نده

مفهوم:قبل از انكه كاري را انجام دهي ادعايش را نداشنه باش

67- پُشتا اَدَگارا نَدا                

Posta adagara nada                              

  معنی : پشت به زمین نمی دهد

مفهوم:براي آدم زرنگ وزيرك اين مثل رابكار مي برند

68- پُشتِ گوشَي پِرِحتَ

Poste gowsay perehta                                             

معني : پشت گوشش انداخته

مفهوم : كنايه از ناديده گرفتن دستورو فرمان كسي  يا اهميت ندادن به چيزي

69- پـحشكُتِت كُدَگَنت مُـ گـحـچِنِش كَن تُ بِرِچَنت

Pehskotet kodagant mo gehcenes kan to

معني : اگر قبلاً توي پحشكت گذاشته اي حالا توي الك بگذارتا بريزند

مفهوم : در جواب كسي بكار مي رود كه منتي بر سر كسي مي گذارد

70-مٌـ چَند حنَگِن پَـ شُما سَرا

Pa soma sara mo candehnagen     

معني:براي شما سرش را تكان مي دهد

 مفهوم:به شما اميدواراست/به شما دل بسته/سر تكان دادن براي كسي / كنايه از اميد داشتن از كسي

منبع: کتاب فرهنگ جامع اصطلاحات وضرب المثلهاي بلوچي(بلوچی بتر) نوشته آقای خدابخش زومکی جاسکی

51-  پـََ دَفَي گَپ اَنَبيد 

Pa dafay gap anabid                             

 معني : باحرف دهن نمي شود

مفهوم : اصطلاحا وقتي گفته ميشود كه فرد ادعاي توخالي داشته باشد

52-پَـ دَگَ مرداني كِشارا تَي لحرَه بارَ نَبي

Pa daga mardoni kesara tayi lehrah bara nabi 

معني:بامحصولا ت ديگران  شترت بار نمي شود

 مفهوم:تاخودت نكاري چيزي درو نمي كني

53- پـَ دِل مـُ گازحنَگِن      

     Pa del mo gazehnagen 

معني:با دلش مي گذراند

مفهوم:همه مصيبتها وغمها را  توي خودش مي ريزد وبروز نمي دهد

54-پَـ راهِح بِرَ كه راهِت بي

Pa raheh bera ke rahet bi

معني :به راهي برو كه راه داشته باشي

مفهوم:كاري بكن كه با مشكلي برخورد نكني

  55- پِراح ملَّگ         

   Perah mallag  

   معني:گشاد راه رفتن/راه رفتني كه دستها وپاها را خيلي از هم فاصله دهند

مفهوم:كنايه از شخص متكبّر/شخصي كه تكبر وغروردر راه رفتنش پيداست

56- پُروشتَگِحن دَستا مو گَرَ بَندَنت

Porostagehn dasta mo gara bandant                         

معني : دست شكسته را به گردن آويزان مي كنند .

مفهوم : خودي و طايفه گر چه بدرد كاري نمي خورد باز هم بايد او را تحويل گرفت

57- پَـ رَمُ جَم نِ

Pa ramo jam ne

معني : رم و جم نيست

مفهوم :بي رم و جم كنايه از شخص نامنظم است/همچنين به شخص ديوانه هم بكار مي برند

58-پُرِ مُ فَدي دحما مُشتَ

Pore mo fadi dehma mosta                                  

معني :پر (خاكستر)به رويش ماليده

مفهوم:خودش رارسوا كرده

59- پِرحني و مَچِني

معني:بيندازش وبلندش نكن(برش ندار)

مفهوم:اين اصطلاح را كنايتا براي شخصي بكار مي برند كه لياقت تحويل گرفتن راندارد/ آدم بدرد نخوري باشد

60- پوز پـَ نُمازَ نَپُرُشي

Powz pa nomoza naporosi

منبع: کتاب فرهنگ جامع اصطلاحات وضرب المثلهاي بلوچي(بلوچی بتر) نوشته آقای خدابخش زومکی جاسکی

41-پـَ پِرِحنَگا نِن 

Pa perehnaga nen

معني:براي انداختن نيست

مفهوم:با اين اصطلاح مي خواهند بگويند فلان چيز زيادي نيست

42- پـََ َتبِ نودُن كُلاّ مـُ تا دافا مَبَند نودَ اَلَدَّنتُ تُنِّت مُـ تا دافا اَگِرَنت

Pa tabe nowdon kolla mo  ta dafa maband nowd aladdanto tonnet mo ta    dafa agerant

   معني : به انتظار ابرهاي گذرا خانه ات را در بيابان بنا نكن كه اين ابرها مي گذرند و تشنگي تو را از پا در مي آورد

مفهوم : به افراد نامرد تكيه نكن

43- پـََ تَفي اَگيپت تـُ مَركا بِشَمُشَي

Pa tafi agipt to marka besamosi   

معني : با تب مي گيردش تا مرگ را از ياد ببرد

مفهوم :( دست پيش مي گيرد تا پس نيفتد-م ف)

44- پـَ جَن زِندَگ نِن

Pa jan zendage nen

معني:به زن زنده نيست

مفهوم:زن خوبي ندارد/اگركسي  چيز خوبي گيرش نيامده يا نداشته باشد اين مثل را بكار مي برندوبرعكس هم بكار مي برد                                           

توضيح:اگر بچه خوب و                 توضيح:اگر بچه خوب و صالحي نداشته باشد يا خانه خوب مركب خوبي نداشته باشد اين اصطلاح بکار می رود

45- پـَ چارشَنبِهَي بُناُسا             ۴۵- پـَ چِحر بَروتانَ چاري

  Pa cehre barowtona cari

معني : به زير سبيلهايش نگاه مي كند

مفهوم : نگاهي زيركانه دارد/كنايه از آدم دغل

۴۶- پَـ چُكَّگَي اَنَدا 

     Pa cokkagay a nada

  معني:براي بوسيدنش نمي دهد

مفهوم:خيلي بخيل وكنس است

 ۴۷- پـَ چَمَّي دُك مـُ چارَگِن

Pa ccammay dok mocaragen

معني: با گوشه ي چشم نگاه مي کند.

مفهوم:كنيه از آدم زيرك /مكّار است

۴۸- پَچَّي مَجَن      

      Paccay majan 

  معني:وصله اش نزن

مفهوم:پچ زدن كنايه از سرپوش گذاشتن /نگه داشتن راز كسي وفاش نكردن رازشخص

۴۹- پـَ دَستاني سَرِش جَح زُرتَ   

    Pa dastani sares jah zorta  

معني:بالاي دستها بلندش كرده اند

              مفهوم:كنايه از احترا زياد/خيلي تحويلش گرفته اند 

منبع: کتاب فرهنگ جامع اصطلاحات وضرب المثلهاي بلوچي(بلوچی بتر) نوشته آقای خدابخش زومکی جاسکی

فرهنگ و زبان بلوچی همانند سایر زبان های زنده دنیا دارای ضرب المثل های شیرین و جالب می باشد و کاربرد زیادی در زندگی دارد.و هر یک از ضرب المثل ها داستان و واقعیتی زیبا و جالب را در خود جای داده است .

آقای خدابخش زومکی جاسکی در کتاب فرهنگ جامع اصطلاحات وضرب المثلهاي بلوچي(بلوچی بتر)  تعدای بیشمار از  ضرب  المثل های بلوچی را به ترتیب حروف الفبا جمع آوری کرده است.

به علت استقبال فرهنگ دوستان زبان بلوچی چاپ دوم کتاب فرهنگ جامع اصطلاحات وضرب المثلهاي بلوچي(بلوچی بتر)  با طرح جلد جدید و ویرایش جدید بزودی منتشر خواهد شد .

در صورت منتشر شدن چاپ دوم در سایت اعلام می گردد.

... در اینجا تعدادی از ضرب المثل های بلوچی برگرفته از کتاب فرهنگ جامع اصطلاحات وضرب المثلهاي بلوچي(بلوچی بتر) نوشته آقای خدابخش زومکی جاسکی  آورده شده است.

1- بز پوپَلَي تُمّا نَزُنت

Boz pöwpalay tomma nazont   

معني : بز طعم پوپل( نارگيل) را نمي داند

مفهوم : كسي كه چيزي نداشته قدرش را نمي داند

2- بح سَرح كارُ بح كِرحهح چارحنَگَنت

Beh sareh karo beh kerehheh careh nagant                                              

معني : كارهاي بيهوده و به چرا بردن بدون مزد است

مفهوم : كنايتاً به كسي مي گويند كه كارهايش سر و ته ندارد

3- بح سِلاحا جَنگَ نَبي

Beh selaha janga nabi   

معني : بدون سلاح جنگ نمي شود

مفهوم : هر كاري لوازم خاص خودش را مي طلبد

4- بوء فَشِن

Boweh fassen  

معني : بويش خوش است

مفهوم : كنايه از آدمي كه وضع ماليش خوب باشد

5- بح گورَي دُكاُنَي نِنْدَگا بو اُن آتارَ نَبي

Beh gowray dokonay nendaga bow on atara nabi 

معني :بدون نشستن درمغازه گور بويم پخش نمي شود

مفهوم:تا كارنكنم وضع مالي من خوب نخواهد شد

6-  بِح عَيب خدائِن

Beh ayb  koda-en 

معني : بي عيب خداست

مفهوم : اگر از كسي زياد عيب جويي كنند در جواب عيب جويان بكار مي رود

7- بلوچ پـَ ناموسا كوشا تاوانَ كَنت   

Balowc pa namusa kowsa tavana kant

معني:بلوچ براي ناموسش مرگش را پيش مي كشد

مفهوم:بلوچ براي ناموسش حاضر است خودرا به كشتن دهد

8- بَلوچَي سَر بِرَپت كَولِ اَ نَرَپت

Balowcay sar berapt kavle anarapt

معني:سر بلوچ برود قولش نمي رود

مفهوم:بلوچ خودش رابه كشتن مي دهد ولي حاضر نيست بدقولي كند

9- بَلوچَي  مََيارا نـَ  آفَ بارت  نـَ  آسَ سوچي

Balowcay mayara na affa bart na assa sowci

معني:امانت وپناه بلوچ را نه آب مي برد نه آتش مي سوزاند

مفهوم:با اين ضرب المثل قصد دارند بگويند بلوچ براي امانت و پناهنده اش جان  مي دهد

10- بحل گِرح نَيَي گوشكي كَشح مَبَي

Behl gereh nayay gowski kaseh

معني : نمي تواني انتقامت را بگيري  جاسوس مباش(عليه ما اقدامي نكن)

مفهوم : گل نيستي خار نباش

منبع: کتاب فرهنگ جامع اصطلاحات وضرب المثلهاي بلوچي(بلوچی بتر) نوشته آقای خدابخش زومکی جاسکی