با سلام و احترام

باستحضار میرساند این سایت دیگر بروز رسانی نمیشود و مطالب را از طریق پیج اینستا گرام ما دنبال کنید.

مهمترین موضوعات پیج:

#زندگی نامه شاعران و بزرگان بلوچ

#کلیپ اشعار بلوچی با زیرنویس بلوچی و فارسی

#ضرب المثل های بلوچی

#فرهنگ لغات بلوچی

#آداب و رسوم بلوچی

و ...

آدرس پیج اینستاگرام دِرینج:

Drinj.intl

نمونه هایی از باورهای رایج در جاسک-سری1

*اگر مرغ در حال نشته پایش را به هر طرفی دراز کند نشان از آمدن مهمان دارد.

*اگر داماد روز عروسیش بخندد آن سال خشکسالی می شود.

*هر کس ته دیگی داخل دیگ بخورد بچه هایش دختر می شوند.

*شب ها پول نمی دادند چون اعتقاد داشتند رزق از زنگیشان خارج می شود.

*اعتقاد داشتند شب ها هیچ چیز سفید از خانه خارج نکنند.

برگرفته از کتاب فرهنگ مردم جاسک-نوشته خدابخش زومکی جاسکی

شعری در وصف علی جمال یزدانی

منبع:کتاب شف چراغ جلد اول-نوشته خدابخش زومکی جاسکی

     علی جمال یزدانی از افراد نامدار و شجاع جاسک- گابریگ بوده اند که در شجره شناسی و شعر مهارت داشته اند و در سال 1374 ( هـ. ش) وفات نموده اند.

     می گویند این شعر از شهداد شهدوست کاروانی است. ایشان شاعری پر آوازه با کثرت شعر و از افتخارات بلوچ و ادبیات بلوچی هستند.

بِسمِ الله که نام اللهِن مَنا یادِن مدام

besmellāh ke nāme allāhen manā yāden modām

بسم الله که نام خداوند است را یاد میکنم

----------------------------------------

روچِ پنج وقت دَستَ بَندان من مناجاتَ کَنان

röwče panj waǩta dasta bandān man monājāta kanān

روزی پنج بار دست میبندم و مناجات میکنم

---------------------------------------------

سوره الَحمد و انان سدک پَ آ پاکزادَ کَنان

söwra alhamdo wānān sadk pa ā pākzāda kanān

سوره فاتحه میخوانم و به آن پاکزاد یقین میکنم

---------------------------------------------

برای دیدن ادامه شعر بر روی ادامه مطلب کلیک کنید:

انواع شعر در مواعد و مواقع مختلف

    مردم بلوچ جاسک مانند دیگر اقوام بلوچ برای بیان احساسات در موقعیتهای مختلف در موقع شادی، موقع دلتنگی و اندوه، موقع وداع، در مشاغل برای تشویق و تحریک از شعر بهره میجستند. در کشاورزی (چیدن محصول خرما یا گندم)، در صیادی (به آب انداختن جهاز پارویی، پارو زدن، کشیدن تور از دریا)، در عروسیها و در خوابندن بچه از انواع شعر استفاده می کردند.

    در اشعار خودشان از آلاتی مانند «تَنبیَرگ یا تَمبیرَگ- سازی است که دستهای بلند دارد و سه تار یا سه رشته سیم که از ابتدای دسته تا انتهای کاسه وصل میکنند)، « کلم »یا «نی» و « طبل» استفاده میکردند.

اشعار موتک (نوحه)1  möwtk

     اشعاری که در رثا و از دست رفتن عزیزی می خوانند، از همین اشعار رایج  است. که صرفاً با آهنگی غمناک و با سوز و گداز میخوانند. و در بعضی از اشعار در چند بیت یا مصرع از مرحوم مدح و تعریف می کنند.

زهیری‌ (zăhiri)

      زهیر به معنی دلتنگی است. وقتی در محاوره میگویند: مَنا زَهیرِن پَ تَی گِندَگا؛ یعنی من برای دیدنت دلتنگم.

      اشعار زهیری هم حکایت از دلتنگی و رهایی از تنهاییها دارند. این اشعار را با لحنی غمناک با کلم (نی) در جشن هفتمین شب تولد نوزاد (شِشَگان) و در شب نشینیهای معمولی میخوانند. در مواقعی هم زهیری را با تَنبیرَگ مینوازند، که معمولاً این اشعار عاشقانه یا حکایت از واقع تاریخی یا حماسی هستند.

تماشا (Tămāšā)

      این اشعار کاملاً شاد با ریتمی تند و آهنگی بلند هستند که در عروسیها میخوانند. در این نوع شعر، افراد یک حلقه بزرگ تشکیل میدهند، یک نفر شاعر یا خواننده، دو نفر دهل زن و یک نفر فلوت زن وسط این حلقه هستند که با خواندن شاعر و آهنگ و صدای دهل  افراد گروه هر بار به یک طرف خم
میشوند و کف میزنند  که به این کف زدن «چاپ گِرَگ یا چاپَی گِرَگ وسَی چاپی و ساز هم » میگویند. در بعضی از مناطق بلوچستان به آن «سهبت»یا «صحبت»
میگویند.

       دوتا طبل مورد استفاده در تماشا موسوم به «جُره یا تیپک» است که یک طبل کوچک است و «مُرساد یا طبل» است که طبل بزرگ است و به آن چوبی که به طبل ها می نوازند «مَلوک» میگویند. در این نوع سازها انواع شعر را با آهنگ می خوانند و نیازی نیست یک شعر کامل بخوانند؛ مهم لحن و آواز خواننده است و معمولاً اشعار حماسی یا نعت خوانده می شود.

شعر قیامتی

      محتوا و درونمایه این اشعار پند، اندرز، وعظ و ارشاد هستند که از بی وفایی دنیا، عذاب قبر، وصف قیامت، وصف بهشت و وصف پل صراط حکایت میکنند.  این اشعار در محافل بصورت گال گًش (شمرده و بدون آهنگ) خوانده میشوند.

لُدّانی (Loddāni)

      «لُدَّگ» در لغت یعنی راه رفتن آهسته و همراه با ناز و کرشمه. لُدّانی نوعی آهنگ نرم و آهسته و شمرده خواندن برای آرام کردن نوزاد است. در این آهنگ نوزاد را روی پاها نشانده و آهسته اشعاری میخوانند. در شروع این اشعار میگویند: «لُدانی بَچَک لُدّانی یا لُدانی جَنِک لَدانی» و بچه را به عقب و جلو حرکت می دهند.

هالو( حالو) (hālöw)

      هالو اشعاری هستند که زنان به هنگام بردن داماد به خانه عروس و حمام کردن داماد می خوانند. به این اشعار «هالو هَلو» میگویند. این اشعار بوی دلتنگی و وداع می دهند.

      زنان این اشعار را بانواختن بر روی نوعی دهل موسوم به «فان یا فانی- در این نوع دهل یک تخته گرد است به صورت لگن و کاسهای بزرگ توخالی با بستن پوست خشک شده گوسفند به دهانه آن- میخواندند؛ و به چوبهایی که می نوازند «مَلیر» میگویند. ملیر از بافتن لیفهای درخت خرما درست میشود.

      هالو را با الفاظ و آهنگ «هو هَلو هالو هَلو» شروع می کنند و در بین اشعار این آهنگ را تکرار می کنند. در نوای هالو و بر این وزن هر شعری درست در نمیآید، معمولاً شعر محمد حنفیه را بصورت یک لنگه (با کشیدگی کمتر الفاظ هو هلو هالو) می خوانند؛ ولی شعر «عمان» از شهداد و اشعار دیگر (در ستایش داماد و ابراز آرزوی خوشبختی) را کاملاً درست و با آهنگی کشیده و موزون میخوانند.

هَلّو (حلو) (hăllöw)یا «لیلارَگ»

      همان لالایی است که برای خواباندن بچه و نوزاد استفاده میکنند. هر کس با ذوق خود اشعاری که حماسی یا حکایت از کدبانویی، شیرزنی و شجاعت دارند، بر بالینشان می خوانند و آرزوهای دلسوزانه پدرانه و مادرانه به آنها القا میکنند که خود نوعی پیوند عاطفی و احساسی مادر با فرزند دلبندش میباشد. با الفاظ و تکیه کلام «هَلّو هَلَلو هَللویی» یا «لیلو لَیللو لیلویی »شروع می کنند.

منبع: کتاب شف چراغ جلد اول-نوشته خدابخش زومکی جاسکی

رســـومات ازدواج

دارچِـــن (جمع کردن هیزم)

در خانواده عروس برای این رسومات کمتر تدارک دیده می شود و بیشتر در خانواده داماد با هزینه و تلاش بیشتری همراه هستند.در روز دارچِن چند نفر به خواهش خانواده داماد برای روز عروسی هیزم (تنه خشک درخت کهور)جمع می کنند.خانواده داماد هم به پاس این زحمات برای ناهار آن ها یک گوسفند یا بز ذبح کرده و برنج درست می کنند.

منبع:کتاب فرهنگ مردم جاسک-نوشته خدابخش زومکی جاسکی

واحد های رایج در جاسک

گَـــــز

گَز واحد طول است ،معادل نیم متر که برای متر کردن نخ،طناب،طور، پارچه استفاده می کردند.

منبع:کتاب فرهنگ مردم جاسک-نوشته خدابخش زومکی جاسکی

*انواع بادها در جاسک

*بُن گاد

بادهایی هستند که قبل از شروع شدن بارندگی می وزند و معمولاً شدید هستند.و زمانی که باد تمام می شود بارش و بارندگی شروع می شود.

منبع:کتاب فرهنگ مردم جاسک نوشته خدابخش زومکی جاسکی

فرهنگ وجه تسمیه روستاهای جاسک

روستای باغان

در زمان های قدیم در این روستا باغ وجود داشته و کشاورزی از رونق خوبی برخوردار بوده است.به همین دلیل به این روستا باغان می گویند.

منبع:برگرفته از کتاب فرهنگ مردم جاسک نوشته خدابخش زومکی جاسکی

انواع باد ها در جاسک

باد لُوار یا دُرُشک (آتش باد)

این باد در تابستان و بیشتر اواخر فروردین،اردیبهشت ،خرداد،تیر،مرداد،شهریور و اوایل مهر می وزد.بادی خشک و سوزان است که در روستاها همراه با گرد ود خاک است و در سواحل سوزش کمتر و همراه با شرجی بیشتری می وزد.این باد به طور سریع ثمر نخلها را به خرما تبدیل می کند ولی این خرما زیاد مرغوب نخواهد بود.

منبع: کتاب فرهنگ مردم جاسک نوشته خدابخش زومکی جاسکی

فرهنگ وجه تسمیه روستاهای جاسک

روستای نگر

نُگَر یا نوگَر به معنی کوهپایه است.واژه نِگَر با کسر نون در لغت فرهنگ معین به معنی ببین،آگاه باش و نگاه کن آمده است.

البته در گویش بلوچی هم احتمالاتی وجود دارد که به معنی کوهپایه بی ربط نیستند.مثلاً نو (نو-جدید) و گَر (شکاف وسط کوه ها) است. و دلیل اسم نگر وجود نُه گَر در این روستا می باشد.

منبع:برگرفته از کتاب فرهنگ مردم جاسک نوشته خدابخش زومکی جاسکی

انواع بادها در جاسک

باد ناشـــی یا گــــوریــچ

این باد در زمستان ها از سمت شمال و شمال شرقی می وزد و خیلی سرد و خشک است و بادی امید وار کننده است چون اعتقاد بر این است که بعد از این باد،باد هیران(باد باران زا )می وزد.

منبع: کتاب فرهنگ مردم جاسک نوشته خدابخش زومکی جاسکی

نام شعر:   جنت(بهشت)-شعر بلوچی همراه با ترجمه فارسی

شاعر:   کمال خان                                                                            

بازنویسی و ترجمه:   محمد نوذری                                                   

تهیه،ویرایش،تلفظ و منبع:     سایت جاسک نگر/ نیما نعیمی

-------------------------------------                     

دُنیا مَکانِ عِبرَتِن        اِء زِندِگی بَ نؤبَتِن

این دنیا جای عبرت است/این زندگی و حیات هم به نوبت است

واجَهُن، مَردُم اِدان دَر غُربَتَن        هَمُ اَصلی وَطَن مَی جَنَتِن

ای بزرگواران،آدمی اینجا به مثال غریب (مسافر) می باشد/اما وطن اصلی همان بهشت می باشد

آ پُر اَز هَزاران نِعمَتِن           نیک بَخت ،هَمؤدان راحَتَن

در بهشت هزاران نعمت وجود دارد/آدم های نیک،در بهشت در آسایشند

دائم فًشی و لِذَتِن               واجَه ، جَنَت سَراسَر رَحمَتِن

در بهشت لذت همراه با سلامتی می باشد/ای بزرگواران بهشت سراسر رحمت خدا هست

پَـروردگاری دَعـــوَتِن              نورُ سُرورُ فَرحَتِن

ما مهمان خدا هستیم/شادی و خوشحالی زیاد است

آ حؤرانی گَپ و خَلوَتِن             شَه جؤ و باغ و تِه جَتِن

آنجا همنشین حوران بهشتی هستی/رودخانه ها و باغ های میوه فراوانی موجود است

قَصر و کَلات و مِلَتِن        پاکئن شَراب و شَربَتِن

قصرها و قلعه ها و آدم های زیادی در آنجا هست/شراب و نوشیدنی های پاکی یافت می شود

جانِن،لباس و زینَتِن                                رَبِّ جَلیل رؤیَتِن

لباس ها و آرایش های شاهانه/دیدار پروردگار بلندمرتبه

هِمَت کَنِت کِ اَنگَتِن                اِء بَ کارُ جودُ هِمَتِن

 سعی و تلاش کنید که مرگ خیلی نزدیک است/دست یافتن بهشت با کار و تلاش و عبادت است

جَنَت اَگَ بید، قِسمَتِن             بَله پَروَردِگاری مِنَتِن

بهشت اگر قسمت ما شود/از فضل پروردگار است

مانجو بَ کارُ خِدمَتَن آ خُدایی حُجَتَن        بَله نیکی بَهِشتَی قیمَتَن

مزد به سعی و تلاش بستگی داردآن نشانه های بزرگی خداوند است /که نیکی به قیمت بهشت می باشد

آ کِ نُماز و بُهجَتِن               فَرمانبَرِ ماد و پِدِن

آنان که نماز و عبادت می کنند/آنان که از پدر و مادر پیروی می کنند

مَشغولِ فَرض و سُنَتَن          خَیراتُ ذِکر و طاعَتَن

همیشه مشغول ادای فرائض و سنت ها هستن/در کارهای خیر و ذکر و اطاعت می باشند.

کار شَرکُنُ نئک نیَتَن         اؤدان بَ عِزُ حُرمَتَن   

آنانی که به مردم کمک میکنندو پاک نیت هستن/در آنجا با احترام عزت هستن

ایمِنِ چ مَرگَی مِهنَتَن               بَ اِسلام و شاهی غَیرَتَن

از سکرات مرگ در امان هستن/در دین اسلام و با غیرت هستن

نظرات +  تماس با ما +  ارتباط با ما + ایمیل ما راه ارتباطی شما با ماست

نظرات شما پشتوانه ادامه راه ماست

    Copy right 2018-Jask negar.Nmzgroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

نام شعر:    کُلاهی-شعر بلوچی همراه با تلفظ انگلیسی

شاعر:  ------    (به ما اطلاع دهید )                   

تهیه،ویرایش،تلفظ و منبع: سایت جاسک نگر/ نیما نعیمی               

خُداوَندا بِران شَهرِ کُلاهی                   کَنان سَیلُ سَلامِ بُ کُلاهی

Khodavanda Beran Share Kolahi *** Kanan Saylo Salame Bo Kolahi

کُلاهی مَردُمان کُل باصَفائنت                 کُلاهی مَردُ جَن کُل با حَیاحَنت

Kolahi Mardoman Kol Basafa-ant *** Kolahi Mardo Jan Kol Ba Haya-ant

کُلاهی شَهرُ رؤستاءِ شَریکَنت               هَمُخ هَمدِلُ هَمراهُ رَفیقَنت

Kolahi Sharo Rusta-e Sharikant***Hamokh Hamdelo Hamraho RafiQant

بَ کارُ زَحمَتا یا راهِ دینا                    کُلاهی مَردُمان اَستِن تَمَنا

Ba Karo Zahmata Ya Rahe Dina *** Kolahi Mardoman Asten Tamana

اَوانَن دائماً سی جُسم قُرآنا                بَ حُکمِ خالِقِ آ مِهرَبانا

Avanan Daeman Si Josm Qorana***Ba Hokme KhaleQe A Mehrabana

کُلاهی مَردُمان کُل هَم زُوانَنت             پَ دیدارا فَدَیا چَم بَ راه هَنت

Kolahi Mardoman Kol Ham Zovanant*** Pa Didara Fadia Cham Ba Rah-hant

کُلاهی رَسم بَلؤچی بَرقَرارَنت                    هَمُخ شیرین زُوانُ مَردِ کارَنت

Kolahi Rasm Baluchi Bar Qararant***Hamokh Shirin Zovano Marde Karant

کُلاهی سَرجَمِ مَردُم بَلؤچَنت                  جَنئِنانی گُدِش پَشکُ سَریغَنت

Kolahi Sarjame Mardom Baluchant***Jane-nani Godesh Pashko Sarighant

کَنَنت کارُ تَلاشُ ذِکرِ رَبّا                      اَبَنت یَکدِل پَ وَحدِ جَشنُ بَزما

Kanant Karo Talasho Zekre Rabba***Abant Yakdel Pa Vahde Jashno Bazma

اگَه آتکِت بُ سیاحَت بُ کُلاهی                   کَنِت سَیلِ بُ دَریاءِ کُلاهی

Aga Atket Bo Siahat Bo kolahi***Kanet Sayle Bo Daryae Kolahi

بِچارِت مَردُمَی کارُ تَلاشا                 بِزانِت کَسبُ کارَی راهُ چاها

Becharet Mardomay Karo Talasha***Bezant Kasbo Karay Raho Chaha

خُداوَند حِفظ بِکَنت دِهیارُشؤرا             کِ هَم شَورَنت پَ اَنجامِ اُمورا

Khodavand Hefz Bekant Dehyaro Shura***Ke Ham Shavrant Pa Anjame Omura

یَکءِ هَم سَرفَرازِن بُ جِهانا                     کِ اسحاق زِرِهی نامِنی اِء دُر جَوانا

Yake Ham Sarfarazen Bo Jehana*** Ke ShaQ Zerehi Nameni E Dor Javana

Copy right 2016-Jask negar.Nmzgroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

نظرات +  تماس با ما +  ارتباط با ما + ایمیل ما راه ارتباطی شما با ماست.(نظرات شما پشتوانه ادامه راه ماست)

نام شعر:    وصف قاسم گزیچی-شعر بلوچی همراه تلفظ

شاعر:   ابراهیم حسن احمد                    

تهیه،ویرایش،تلفظ و منبع: سایت جاسک نگر/ نیما نعیمی               

گؤش دارِت اِء شَغرا تَمام                 وانان مَن چَندتا کَلام

Gush Daret Ea Shaghra Tamam***Vanan Man Chanta Kalam

عَرضَ کَنان مَن تَسلیت                 شاعِرا گؤ آ دِلبَران

Arza Kanan Man Tasliat *** Shaera Gu A Delbaran

بَ اَهلُ رَفیقانِ جَمیع                 اَز مَرگِ قاسُم گَزیچی

Ba Ahlo RafiQane Jamie*** Az Marge Qasom Gazichi

خوانَندَهِ گیاوان زَمین                 رَحمَت خُدایی بئشَ اَبی

Khanandahe Giavan Zamin*** Rahmat Khodaii Beasha Abi

بَچُ بُرادُ هَم دَوار                        گِرءاَنت تَمامئِن زارِ زار

Bacho Borado Ham Davar*** Gera-ant Tamamean Zare Zar

دُرُستِ حَزینُ غُصَه وار               سیهَ پُچ بیدَنت مادُ گُفار

Doroste Hazino GHosa Var*** Siah Poch Bidant Mado Gofar

ما اَگَه جاهِ نِشتَغِن                      دایِم بَ یادِ اِء کَفِن

Ma Agah Jahe Neshtaghean***Dayem Ba Yade E Kafen

وَقتِ کِ عُمرِت بی خَلاص              مَرگِت کِ فُرصَتَ نَداد

VaQte Ke Omret Bi Khalas ***Marget Ke Forsata Nadad

یَک چیزءِت اَکَن سَبَب                  بِئشَک ، اَتَئی کاران خُدا

Yak Chizeat Akan Sabab***Bea-shak ‘ Atai Karan Khoda

زؤجُ شِتابُ باسَموت                      نا گَه اَکَیت مَلکَمؤت

Zujo Shetabo Basamut*** Na Gah Akayt Malkamut

رؤحَت اَگی اَ قالِبا                           بِ اَمرِ حَیِ لایَموت

Ruhat Agi A Qaleba*** Be Amre Haye Layamut

یا رَب بَ حُرمَتِ آن اَمین                  مُحَمَّد خَتمِ المُرسَلین

Ya Rab Ba Hormate An Amin***Mohammad Khatme Elmorsalin

ناجی کُلِل مُسلِمین                    جاهَی کَن فِردؤسِ بَرین

Naji Kolel Moslemin***Jahay Kan Ferduse Barin

Copy right 2015-Jask negar.Nmzgroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

نظرات +  تماس با ما +  ارتباط با ما + ایمیل ما راه ارتباطی شما با ماست

آداب و رسوم قوم بلوچ  - پَتَّــر:

 شعر:    شماره1- شعر بلوچی همراه با تلفظ

شاعر:   دادشــاه                 

تهیه،ویرایش،تلفظ و منبع: سایت جاسک نگر/ نیما نعیمی               

بِه نامِ خُدا کِه شاهِن شاهانی              کَریمدادِن مَنی بُرادِن مَنگِهانی

Be Name Khoda Ke Shahen Shahani*** Karimdaden Mani Boradn Mangehani

کِ نِگر مُلکِن حاکِمانی             سَروَرِن مُلکُ دِهانی

Ke Negar Molken Hakemani *** Sarvaren Molko Dehani

دیوان فَشَدَنت آ شَفانی                کِ گَپُ کَلاغُ پئش کَندَغانی

Divan Fashadant a Shafani *** Ke Gapo Kalagho Peash Kandaghani

اِء دو گالَنت گَشتَغَنت فِلانی             کِ شاعِرَی ناما آخِرِ شَغرا گِرانی

E Do Galant Gashtaghant Felani *** Ke Shaeray Nama Akhere Shaghra Gerani

کِ نِگر بیدَغ آ زَمان مُلک حاکِمانی            پؤشاکِش بیدَغَنت لانکیُ پَتانی

Ke Negar Bidagh a Zaman Molk Hakemani***Pushakesh Bidaghant Lankio Patani

فَراکِش بیدَغَنت کُمُچُ شیر اُشتُرانی           پاتِ نُ ،پاچِنی ذئبِش کَبابانی

Farkesh Bidaghant Komocho Shir Oshtorani***Pato No Pacheni Zeabesh Kababani

رَفتَن آ مَردُم ، دیوان  آ شَفانی                 آ کَرگینی لؤغُ لانکی پَتانی

Raftan a Mardom ‘ Divan a Shafani*** A Kargini Lugho Lanki Patani

مَرؤچ آتکَغ جَدیدِئن رَسمُ مُد کافَرانی            کَنَنت کؤتُ کُرُواتُ تیپتَنگِ آلمانی

Maruch Atkagh Jadidean Rasmo Mod Kafarani*** Kanant Kuto Korovato Tiptange Almani

اِء چِ رَسمِ کَپتَغ بُ مُلکان              کِ شَیطانی اَکَنَنت بُروانان

E Che Rasme Kaptagh Bo Molkan *** Ke Shaytani Akanant Borvanan

فَدی پِنچان سُهر اَکَنَنت گؤ رَنگِ ناخانان             اؤ جَنِکان دُنیا دو رؤچِن،پَچا چؤشَ کَنِت

Fadi Penchan Sohra Kanant Gu Range Nakhanan***Ou Janekan Donya Do Ruchen ‘ Pacha Chusha Kanet

فَدی دئما گؤ کِریما غَریب آبادیا پُرَ کَنِت              دَستَ حِنّی اُن،سَرا زَر رَنگَ کَنِت

Fadi Deama Gu Kerima Gharib Abadia Pora Kanet*** Dasta Henni-on ‘Sara Zar Ranga Kanet

کیزُکی کاوشُ ،لَندَنی پَشکَ کَنِت              پَ هَر شَهرُ مِئدَغانی سیرَ رَوِت

Kizoki Kavsh ‘ Landani Pashka Kanet*** Pa Har Shahro Meadaghani Sira Ravet

دوربینانی دئما گؤ هَر اَجنبی مَردانی گَرا چَمِت           گُدا رَندا پَ فَدی سَرا جَنِت

Dourbinani Deama Gu Har Ajnabi Mardani Gara Chamet***Goda Randa Pa Fadi Sara Janet

کِ بئچارَه مَی فِلمان پاک کَنِت                  بَلِه گُدا دَردَ نَوارت رَندَی بَش بَشُ اُهکار

Ke Beachara May Felman Pak Kanet ***Bale Goda Darda Navart Randay Bash Basho Ohkar

کِه اؤ گُهکاران ،تا قیامَتَ اَبَی رُسوا             بَلِه بَسِن اؤ دادشاه ،گالان گئش مَکَن تَ بَ گِهار

Ke Ou Gohkaran ‘ Ta Qiamata Abay Rosva ***Bale Basen Ou Dadahah’Galan Geash Makan Ta Ba Gehar

کِ هَر کَسَی کارا دِخالَت عَیبِن بِسیار            بَلِه مَرؤچ چُکان زُرتَغ مَرؤچیانی جَنِکانی رَهدار

Ke Har Kasay Kara Dekhalat Ayben Besyar***Bale Maruch Chokan Zortagh Maruchiani Janekani Rahdar

کِ بَ بَندیخ فَدی دئما صافَ کَنَنت            دَستکِشِ اَ دَستان تا پادان جؤرابَ  کَنَنت

Ke Ba Bandikh Fadi Deama Safa Kant ***Dastkesh a Dastan Ta Padan Juraba Kant

چؤ کِ جَنِکانی رَوا راهَ رَوَنت            گَشَی را هَمُ اَنت کِ اَبُرزا کَپتَغَنت

Chu Ke Janekani Rava Raha Ravant***Gashay Ra Hamo Ant Ke Aborza Kaptaghant

تا قیامَتَی رؤچا زِندَغَنت                  نَزانت کِ رؤچِ بُ اَلحَدَی لافَی اِئرَ دَنت

Ta Qiamatay Rucha Zendaghant ***Nazant Ke Ruche Bo Alhaday Lafay Eara Dant

اؤ مَنان دادشاه ،کِ مَنی گالان گؤش کَنِت              مَنی شُمارَه آ ،هَم یادداشت کَنِت

Ou Manan Dadshah ‘ Ke Mani Galan Gush Kanet *** Mani Shomara ‘ Yaddasht Kanet

نُهصَد و سی،نُهصَد و پَنجاه و شَش               هَفتاد و چارِن ،آخَرا نَوَد و شَش

Nohsad o si ‘ Nohsad o Panjah o Shash ***Haftad o Charn ‘ Akhara Navad o Shash

Copy right 2015-Jask negar.Nmzgroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

نظرات +  تماس با ما +  ارتباط با ما + ایمیل ما راه ارتباطی شما با ماست

آداب و رسوم قوم بلوچ  - دیوان:

بلوچ و بلوچستان دریک نگاه:  جاسک نگـــر

بلوچستان با قدمت پنج هزار سال دارای اداب و رسوم خاصی هست . همه اقوام اریایی دارای رسم و رسومات خاصی هستند بنا بر روایاتی بلوچ ها پیش از اسلام پیرو مذهب زرتشت بودند ، ولی از سال 24 هـ.ق که در زمان ظهور اسلام و حمله اعراب به دین اسلام گرویدند.، مردم بلوچستان به دین اسلام گرویده اند. در مورد پراکندگی سکونت بلوچ ها باید گفت بلوچستان به طور کلی بین ایران ، پاکستان و افغانستان تقسیم شده است

مکــــا

در کتیبه های داریوش هخامنشی مکا قومی غیر پارس بودند و چهاردهمین ساتراپی هخامنشی به شمار می امدند. مکاها یا همان بلوچها در مکانی به اسم مکران که همان بلوچستان هست می زیستند. مادها و مکاهاوسکاهاو... اقوام غیر پارس اما اریایی بودند .

واژه بلوچ و معنای ان از دیدگاه مورخان 

بیشترینة باشندگان بلوچستان بلوچ ها هستند. هرتسفلد نام بلوچ را برگرفته از رویة مادی واژة « برازاـ واچیا » BRAZA- VACHIYA ( فریاد بلند) که در زبان پارسی باستان نیز بدین گونه است، می داند و مُکلِر آن را برگرفته از واژة گدروسیا GEDROSIA در زبان یونانی کهن بلیو نام بلوچ را برگرفته از واژة « بالااِچا »BALAECH A دانسته و گیلبرتسن آن را برآمده از واژة سانسکریت « مالِچا » MALECHA به معنی دون دین می داند جعفری واژة بلوچ را برآمده از به هم پیوستن دو واژة « پّهل » ( پهلوان ) فارسی و « اوچ » ( بلند ) سنسکریت به معنی پهلوان بُرز و بلند بالا دانسته و نوشته که جت ها که در زمان ساسانیان به بلوچستان آمدند و باشندة این دیار شدند آن گاه که تازه از راه رسیدگانی بلند بالاتر از خود را دیدند آنان را بلوچ نامیدند راولینسن نام بلوچ را دگرگون گشتة نام بلوص شاه بابل دانسته و سایکس می نویسد که این گروه چون در سرزمین کوسان در خاور کرمان می زیستند کوسی و کوشی نامیده شدند و کوش و بلوص پس تر به گونة کوچ و بلوچ در آمد. در برهان قاطع بلوچ « تاج خروس » دانسته شده و اعتمادالسلطنه در مراه البلدان نوشته که چون مردم بلوچ لخت به دنیا آمدند و توان پوشاندن خود را نداشتند به بّلُخت شهره شدند و بّلُخت پس تر به رویة بلوچ در آمد. از آن چه که آمد در می یابیم که بلوچ ها باشندگان بلوچستان امروز نبوده اند و به گمان پیرامون سال های پسین دوران فرمانروایی ساسانیان و سده های آغازین اسلامی پا بر این دیار نهاده اند. از آن روست که باید ریشة نژادی آنان را جُست و سرزمینی را که آنان از آن به راه افتاده و به سرزمین امروزی خود آمده اند یافت.

بلوچ ها کیستند؟

مردمشناسان از نگاه اندام، اندازة جمجمه، گونه و رنگ چشم و مو آنان را هندوایرانی می دانند. ایوانف ریشه و تبار بلوچ ها را ایرانی می داند اما نه به گونة ایرانی های خاوری و کُردها و کرزن بر پایة برآیند پژوهش زبانشناسان زبان بلوچ ها را از شاخة ایرانی زبان های هندواروپایی دانسته است. زبان بلوچی از گروه زبان های ایرانی باختری است و با زبان ایرانی میانه و پارتی خویشاوند است. خویشاوندی بلوچی با زبان های شمال باختری ایران می تواند راهی برای یافتن خاستگاه آنان باشد.

گیلان خواستگاه کوچ و بلوچ

بلوچ ها و کوچ ها چگونه در کوهستان های کرمان پدیدار شدند؟ در فتوح البلدان بلاذری و تاریخ طبری که در سده های دوم و سوم نگاشته شده اند به هنگام نگاشتن رویدادهای کرمان یادی از کوچ و بلوچ ها نمی رود. پس بی گمان آنان در آن زمان در کرمان نمی زیسته اند. کجا بوده اند؟ برخی در این تلاشند که آنان را باشندة شمال خاوری ایران در مرز شمالی خراسان بدانند و می گویند که آنان در برابر تازش هیاطله از سرزمین و زیستگاه خود گریخته و رو به جنوب نهاده اند و با تازش مغولان و تیمور به بلوچستان امروز آمده اند، که نمی تواند راستینه ای در تاریخ باشد. بی گمان راه کوچ آنان از شمال باختری ایران به جنوب خاوری بوده است. تاریخنگار بلوچ جعفری می نویسد که بلوچ ها از دو راه راهی جنوب خاوری شده اند یکی راهی که از حلب در سوریه می آمد و دیگر راهی از کوهستان البرز. سخن من بر سر راه دوم است. پژوهشگران بسیاری بلوچ را از باشندگان سرزمینی در جنوب باختری دریای خزر دانسته اند. دیمتری الکساندروف تاریخنگار روس می نویسد کوچ ها در دو سوی سپیدرود در گیلان می زیستند و بلوچ در کوهستان و درکنارشان میان بلندی های البرز باختری و بلندی های جنوبی کوه های تالش. تاریخنگار آذربایجانی مدداف نوشته است تالش ها در جنوب سرزمینشان همسایگانی داشتند که بعدها نام بلوچ بر خود گرفتند وی به گونه ای بر آن است که بگوید بلوچ ها نیز شاخه ای از کادوس ها، باشندگان کوه های گیلان در دوسوی سپیدرود و کوه های تالش که گالش ها و تالش های امروز بازماندگان آنانند، بوده اند. هنوز در میان تالش ها ضرب المثلی هست که می گوید « بلوچ مرز نمی شناسد» و شاید این از آن رو باشد که به گاه همسایگیشان بارها مورد تازش بلوچ ها بوده اند. ضرب المثل دیگری میان تالش هاست بدین گونه که « آرام آواز نخوان بلوچی بخوان » یعنی بلوچ با آوای بلند آواز می خواند. هیچ نشانی بر زیستن بلوچ ها در هزار سال پسین در کوهستان های باختر سپیدرود در مرز میان استان های گیلان و زنجان و آذربایجان خاوری نیست و بی گمان این ضرب المثل ها نشانی بر همسایگی آنان در روزگاران بسیار دور دارد. اگر کوچ را بدانگونه که امروز در گیلکی کوچک معنی دارد کوچک بپنداریم در برابر آن بلوچ در زبان مردم کوه نشین گیلان معنی تنومندی دارد مانند « بلوچه گو » که به معنی گاو تنومند است و براین پایه می توان پنداشت که بلوچ های باشندة آن زمان گیلان تنمومند بوده اند و کوچ ریز اندام. ضرب المثلی در گیلکی هست بدین گونه که « بلوچ دونه او جور جورون چه خبره » یعنی بلوچ می داند که آن بالا بالاها چه خبر است که نشان بر بلندی اندام یا برکوه نشینی بلوچ دارد و ضرب المثل « بلوچی سپر نِخّی » یعنی لوچ سپر نمی خواهد که شاید نشان بر پردلی بلوچ در جنگ داشته باشد هنوز در میان بلوچ ها برای نام بردن از گروه های گوناگون مردم پسوند « زای » به کار می رود که همسان واژة « زّی » گیلکی به معنی فرزند و زاده است و زای بلوچی نیز همین معنی را دارد.

نام شعر:    در سفر به جنوب عمان صلاله-شعر بلوچی همراه تلفظ

شاعر:   شهمراد کلیر                   

گردآورنده:   محمد بهروجه                              

بازنویسی:   محمد نوذری                                    

تهیه،ویرایش،تلفظ و منبع: سایت جاسک نگر/ نیما نعیمی               

دِلان چَ آ پئشیئِن فِکرُ حَیالَه                  پَ مِثلِ کؤدَکُ طِفلِ سِه سالَه

Delan Cha A Peashiean Fekro Hayala *** Pa Mesle Kudak Tefle Se Sala

کَسِ کِ عاشِقَ دُنبالِ یارَ                         بَ تِلِفُنِ بِداد خَطُ رِسالَه

Kase Ke AsheQa Donbale Yara *** Ba Telefone Bedad Khato Resala

بِرِن سَیلی بَ دَرباتُ صَلالَه                     عَمانی شَر کُدَغ صاحِب جَلالَه

Beren Sayli Ba Darbato Salala *** Amani Shar Kodagh Saheb Jalala

بَ مِثلِ سَرحَدُ تِهران شُمالَه                   خُدایی قُدرَتان نؤدان قَهارَه

Ba Mesle Sarhado Tehran Shomala*** Khodai Qodratan Nudan Qahara

گَزَنت جَهلَنت بَله تَرَنت نَگارَنت              بُلَند کَندَغُ کؤهِش حَصارَنت

Gazant Jahlant Bale Tarant Negarant *** Boland Kandagho Kuhesh Hasarant

تَمام اِء شِرکَتانی کارُ بارَن                       اِء جِبالانی سَرَی شارَع بُ کارَن

Tamame Sherkatani Karo Baran *** E Jebalani Saray Shara Bo Karan

خَریفَی مُدَتا مؤتَر قَطارَن                       خَلیجُ اَجنَبی هؤر و حَوارَن

Kharifay Modata Mutar Qataran *** Khalijo Ajnabi Hur o Havaran

جَنِک دُردانَغی پُشتا سُوارَن                  گؤ سَعودی بُرکَه اُن چَمِش خُمارَن

Janek Dordanaghy Poshta Sovaran *** Gu Saudi Borka-on Chamsh Khomaran

عَجَب رَنگین خَیلِ جِلوَه دارَن                زَبانا بُلبُلَن ،بَ مِثلِ حارَن

Ajab Rangin Khayle Jelva Daran *** Zabana Bolbolan ‘ Ba Mesle Haran

شَفا مُ تَرَغَنت ، پیرَی مَیارَن                   اَرَنت جَمازَغَی گَمسُ مُهارَن

Shafa Mo Taraghant ‘ Piray Mayaran  *** Arant Jamazaghay Gamso Moharan

اَباعی نَقشِ سَرهَنگی سِتارَن                  گَشَی را یَک پِدُ مادا گُفارَن

Abai NaQshe Sarhangi Setaran *** Gashay Ra Yak Pedo Mada Gofaran

سَریغَی قیمَتِش ،گِئشَ هَزارَن                 دُرُست بَ زینَتا مَردُم بِچارَن

Sarighay Qimatsh ‘ Geasha Hazaran *** Dorost Ba Zinata Mardom Becharan

کَسان زادِ تِلَّه گِرانی مَیارَن                     گَشَی را سئنَغِش زَردِئن حَیارَن

Kasan Zade Tella Gerani Mayaran *** Gashay Ra Seanaghesh Zardean Hayaran

هَمِه شِن دَر حَیاتِ فَد بُ کارَنت              بَسِ جِبالی اَهلِ ظُفارَنت

Hame Shn Dar Hayate Fad Bo Karant *** Base Jebali Ahle Zofarant

مُحَبَتَ کَنَنت، شیرین زَبانَنت                    سَفئدُ فَرَمَنت چؤ زَعفَرانَنت

Mohabata Kanant ‘ Shirin Zabanant *** Safeado Faraamant Chu Zafaranant

بُلَند بالا بَ مِثلِ حَیزَرارَنت                     اَبا پُشتا چئرا پا تِلانَنت

Boland Bala Ba Mesle Hayzaranant *** Aba Poshta Chera Pa Talanant

Copy right 2015-Jask negar.Nmzgroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

نظرات +  تماس با ما +  ارتباط با ما + ایمیل ما راه ارتباطی شما با ماست

آداب و رسوم قوم بلوچ   - قسم جن طلاق (زن طلاق):

افتخارات بلوچ ها در یک نگاه جاسک نگـــر

كوروش كبیر، بنیانگذار امپراطوری هخامنشی در ایران آن ها را تشویق كرد تا در ایالات شمالی ایران در نواحی همجوار دریای سیاه یعنی در كردستان ، ارمنستان و گیلان ساكن شوند، بلوچ ها مدت یك هزار سال در این مناطق كوهستانی اقامت داشتند ، دست به سلاح بردند و به عنوان نخبگان سپاه امپراطوری های هخامنشی و ساسانی خدمت كردند. به نوشته محمد سردار خان در عهد هخامنشیان ، كیانیان و ساسانیان، بلوچ ها ستون فقرات نیروهای نظامی پادشاهان باستانی ایران بودند. در اواخر عهد ساسانی و مقارن ظهور اسلام ، بلوچ ها از شمال و شمال غرب به جنوب ایران در كرمان مهاجرت كردند و تا حمله مغول در آنجا اقامت داشتند و پس از آن باردیگر به جانب شرق هجرت كرده و در مناطق كنونی ساكن شدند. قدیمی ترین منبعی كه در آن واژه بلوچ اشاره شده ، شاهنامه فردوسی اثر حماسی ـ ملی ایران است كه در قرن دهم میلادی ـ چهارم هجری ـ به نظم درآمد . فردوسی جنگجویان بلوچ را به شجاعت و مردانگی ستوده است.

بازپس گیری خلیج فارس از پرتغالی ها و قلعه پرتغالی ها:

وقتی همٌل سردار نامدار بلوچ پس از نبردهای ساحلی بسیار با متجاوزان به خلیج فارس به دریا می زند، دیگر در تاریخ خبری از او نیست، باقی صفحات تاریخ حدس و گمان است درسردار بلوچ در برابر فرمانده پرتغالی قرار می گیرد و به خواست او مبنی بر انتخاب یكی از زیبارویان پرتغالی تن در نمی دهد. فرمانده پرتغالی به همل می گوید قایق كوچكت را رها كن و به كشتی بزرگ ما در،آ اینجا بساط عیش و عشرت برپاست. از میان زیبارویان ما یكی را برگزین تا ما نسلی از تو داشته باشیم اما پاسخ همل نه است، نه یی هم به خاطر تفاوت دین و آیین و هم به خاطر وطن. او می گوید من زنان سیاه چشم وطنم را بیشتر دوست دارم.

این گوشه یی از حكایتی است كه چندی پیش در یكی از برنامه های فرهنگی از یكی از چهره های برجسته هنری شنیدم و ترجمه اش را پرسیدم و بعد به یاد آوردم كه امسال پانصدمین سال اشغال خلیج فارس است و این ترانه غمگین به بخشی از این موضوع می پردازد و از اتفاقی در پنج قرن پیش سخن می گوید: رویدادی كه سینه به سینه در هنر مردم بلوچ حفظ شده است و اینك به ما رسیده است تا بار دیگر به یادمان بیاورد كه برای حفظ این سرزمین مردمانش چه رنج ها برده اند .و بلوچها توانستند دریای شرق ایران را پس گرفته و قلعه پرتغالی هاكه به یادگاری باقی مانده است.

نام شعر:    وصف گیاوان زمین-شعر بلوچی همراه با تلفظ انگلیسی

شاعر:  عبدالرحمان ابراهیمی        

بازنویسی،تهیه،ویرایش،تلفظ و منبع: سایت جاسک نگر/ نیما نعیمی               

مَکران فَشِن بؤ بَهارانی                         مُلکُ رِندان و سَرداران بَلؤچانی

Makran Fashen Bu Baharani ***Molko Rendan o Sardaran Baluchani

اَی کَدخُدا حاکِم مُلک مُریدانی             سَک مَنا فَشبَنت رَسم بَلؤچانی

Ay Kadkhoda Hakem Molk Moridani*** Sak Mana Fashbant Rasm Baluchani

اَی مَنی قؤم بَرجَد دَگارانی                  گَشتَغان شَغرءِ بِل بَ دِلَ مانی

Ay Mani Qum BarJad Dagarani *** Gashtaghan Shaghre Bel Ba Dela Mani

پَگاهی رؤچِن نؤ صَباحانی                   دِل مَنی اؤمان کَن حَیالانی

Pagahi Ruchen Nu Sabahani *** Del Mani Uman Kan Hayalani

دَریا مَنا فَشبَنت زَوارانی                      هیزَکُ دؤغ ،گؤشد کَبابانی

Darya Mana Fashbant Zavarani *** Hizako Dugh Tgushd Kababani

اِء وَرَغ فَشَن بَس گیاوانی                     تِریتُ کُمُچ ،شیر داچیانی

Ea Vargh Fashan Bas Giavani *** Terito Komoch ‘ Shir Dachiani

تَحتُ تَکّی و مَحفَل کُماشانی                    لِئحُ تاسی و مَنقَل زُغالانی

Tahto Takki o Mahfal Komashani *** Leaho Tasi o MaQal ZoGhalani

فَشِن ها رؤچ کِ صافِن دِل،یا رَبی            تَنگُوئِن بَچ اَز مَکَّهِ مادانَ اَبی

Fashen Ha Ruch Ke Safen Del ‘ Ya Rabi *** Tangovean Bach Az Makkahe Madan Abi

شَفَی پاسئِن و ذِکر و تَسبیح خُدایی           کُ اَنت آ رَسم بَلؤچی نُکوایی

Safay Pasean o Zeker o Tasbih Khodai *** Ko Ant A Rasm Baluchi Nokuaii

سُواسی شَر اَکَنت راهَ اَگؤلی                     گَراشی آفَ کَنت ،آفَ نؤشی

Sovasi Shar Akant Raha Aguli *** Garashi Af Akant ‘Afa Nushi

عَجَب رَسمِ خُبِ کَپتَغ دَگارا                 کِ تَرا نَسلَ نُچی کؤ گؤهَرا نَدارا

Ajab Khobe Kaptagh Dagara *** Ke Tara Nasla Nochi Ku Guhara Nadara

اَی بَلؤچِ نامدار،وَصفِ جامَک دَگارا               بَلؤچی کَس نَچاری تَئی حُسن و جَمالا

Ay Baluche Namdar ‘ Vasfe Jamak Dagara *** Baluchi Kas Nachari Taeai Hosn o Jamala

بِکَش دَستا فَدی قِبلَه نَمازا               کِه تَئی دُنیا وَفاءِ نء پَ چَتُ پَیاما

Bekash Dasta Fadi Qebla Namaza *** Ke Taeai Donya Vafae Na Chato Payama

Copy right 2015-Jask negar.Nmzgroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

نظرات +  تماس با ما +  ارتباط با ما + ایمیل ما راه ارتباطی شما با ماست

آداب و رسوم قوم بلوچ - بئر (انتقام):

نام شعر:    شماره10 -شعر بلوچی همراه تلفظ

شاعر:   شهمراد کلیر                   

گردآورنده:   محمد بهروجه                              

بازنویسی:   محمد نوذری                                    

تهیه،ویرایش،تلفظ و منبع: سایت جاسک نگر/ نیما نعیمی               

سَر نَصیبِن گؤ مَنِن کارِء قِسمَتی        بیائِت اؤ بِراسان مَن نَیان فَرضُ سُنَتی

Sar Nasiben Gu Manen Kare Qesmati *** Biaeat U Berasan Man Nayan Farzo Sonati

دؤستان فَرَنگی رَپتَغ،مَن بیدان عِزَتی       بَر تَئی اَندؤهان جَنِک ،بیدان تُهمَتی

Dustan Farangi Raptagh Man Bidan Ezati *** Bar Taeai Anduhan Janek ‘ Bidan Tohmati

راحَتِ جانان دَر عَذابِن شِدَّتی          نَی تِلِفانِ ،نَی خَطِ اَشَشتَی کاغَذی

Rahate Janan Dar Azaben Sheddati *** Nay Telefane ‘ Nay Khate Ashashti Kaghazi

فُرصَتا شَر کَن ،مُدَّتِ گَندِن ساعَتِ        بیا سَلامان کَن مَیل بِران جاهِ مِنَتی

Forsata Shar Kan ‘ Moddate Ganden Sa-ate *** Bia salaman Kan ‘ Mayl Beran Jahe Menati

نَی مَنا نادانِ بِجَن گَپِ کُنَتی          گؤ تَ آن اَستِن پِنهان گَپِ خَلوَتی

Nay Mana Nadane Bejan Gape Konati *** Gu Ta An Asten Pnhan Gape Khalvati

مَن تَرا لؤتان یَک شَفِ گؤ فَد داوَتی          اَ تَئی حُبا نِئست مَنی چمان راحَتی

Man Tara Lutan Yak Shafe Gu Fad Davati *** A Taeai Hoba Neast Mani Chaman Rahati

رؤچ اَگِرئان شَفا نَیان گَپُ سیاسَتی       مُ مَجلِسان دیوان نَیَن بُزُرگُ قیمَتی

Ruch Agerea-an Shafa Nayan Gapo Siasati *** Mo Majlesan Divan Nayan Bozorgo Qimati

تَئی شُدَغی وَحدا حُکمان،مُ دَستَ دؤلَتی                    عاشِقی مَردا مُ سَرا تاجِ صؤلَتی

Taei Shodaghi Vahda Hokman ‘ Mo Dasta Dulati *** AsheQi Marda Mo Sara Taje Sulati

فِکرِ نِئستِن کِ دئِم تِرِن ،رؤچ قیامَتی     گؤل اَدا اِنسانا هَمُ شَیطانِ نالَتی

Fekre Nesten Ke Deam Teren ‘ Ruch Qiamati *** Gul Ada Ensana Hamo Shaytane Nalati

رَب مَنا بَخشی ،نَی حِسابان کَن سَیئَتی      شاعِرا بَخشا کَن خُدا ،هؤرِ جَنَتی

Rab Mana Bakhshi ‘ Nay Hesaban Kan Sayati *** Shera Bakhsha Kan Khoda ‘ Hure Janati

کاری اَ قَبرَی یَک بِشارَتِ رَحمَتی        شاعِر شَهمیرِن ،جَدان جَنگانِن شُهرَتی

Kari AQabray Yak Besharate Rahmati *** Shaer SHahmiren ‘ Hanganen Shohrati

Copy right 2015-Jask negar.Nmzgroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

نظرات +  تماس با ما +  ارتباط با ما + ایمیل ما راه ارتباطی شما با ماست

آواها و نغمه ها در فرهنگ و ادب بلوچ- قسمت سوم

نویسنده،تهیه و منبع : سایت جاسک نگر (نیما نعیمی)

  بلوچ همواره در بندِ جور و ستم طبیعت نامهربان و سنت های انعطاف ناپذیر و سرنوشتی مبهم به زندگی اش ادامه داده است.طبیعت ناسازگار برای او ارمغانی به جُزء طوفان های مهیب،شن بادهای زرد تلخ و خشکسالی های پی در پی نداشت و بلوچ همواره نبردی سخت و هر روزه را برای معاشی ناچیز ادامه داده است.          

در زندگی بلوچ همزمان گونه ای دیگر از پیکار وجود دارد که بر فراز زندگی اش همچون سایه ایی سنگین و ناشناخته حضوری همیشگی  و ناگزیر دارد .مجموعه ای از ارواح آزار گر و موجوداتی نامرعی و مبهم که با قدر ت و توانایی های فرا بشری که سبب ساز بیماری های مرموز و ناشناخته می گردد.در فرهنگ بلوچ مُسَبَبِ این بیماری ها بادها ،زارها ،جن ها و دیوها هستند.و هر کدام ویژگی هایی خاص دارند. شناسایی و معالجه هر یک از این بیماری ها و یافتن معالجه ی متناسب با آن بر عهده زنان و مردانی است که مامای زار یا بابای زار معروف هستند.مداوای بیمار مبتلا به عارضه باد گرفتگی یا زار زَدِگی تنها از طریق برپا کردن مراسم ((زار)) امکان پذیر است.و اداره کردن این مراسم به عهده زاربابا یا زارماما است.در این مراسم اوّل قرآن و اوراد مذهبی می خوانند و معجونی خوشبو می سوزانند.و بعد خلیفه یا زاربابا با بیمار صحبت می کند و احوال او را می پرسد.نقش موسیقی در مداوای بیمار در مراسم زار بیمار،بسیار مهم و کلیدی است.نوع و کیفیت موسیقی چگونگی طول و زمان اجرا و محتوای اشعار به وسیله ی زاربابا یا خلیفه که اغلب نوازنده یا خواننده اصلی گروه است تعیین می شود.هیجان بیش از حد حاصل از حضور در این مراسم ،تدریجاً بیمار را به انجام حرکات خارقالعاده ایی وا می دارد ،تا جایی که دیگر خودر را از هر قید و بندی رها شده،یافته و با فراموشی کامل دردهای جسمی و روحی، خود را نیز در فضای روحانی مجلس از یاد می برد.    

امروزه دیگر نقش باد و زار و جن و پری در ایجاد بیماری ها کمرنگ و خرافاتی به نظر می آید.اما علم روانشناسی و روانکاوی،موسیقی را بیش از پیش در تسکین و معالجه بیماری ها مؤثر می داند.        

دریای عمان ،بلوچستان را به کشورهای حوزه خلیج فارس مرتبط می کند.در موسیقی بلوچی ترانه های بسیاری را می توان یافت که به ستایش نعمت ها و خوبی هایی که این دریا به ساکنانش اهدا کرده می پردازد.اما در کنار آن نغمه های غم انگیز فراوانی نیز وجود دارد که در سوگ عزیزانی سروده شده که برای کسب روزی حلال به امواج دریا پناه برده و هرگز بازنگشته اند.                                              

نزاح تاریخی و بی حاصل چاکر و گهرام دو تن از جوانترین و قدرتمندترین رهبران قبیله ای بلوچستان ،خلق یکی از مهم ترین داستان های حماسی بلوچ ها را در پی داشته است. از لالایی های لطیف برای کودکان تا نغمه های حزن آور زهیری برای دلتنگی ها و رنج هایشان،زنان بلوچ تنها در حریم امن خانه هایشان می خوانند تا هیچ نامحرمی صدایشان را نشنوند.                    

در پایان به نظر می رسد نوای شادی آفرین موسیقی بلوچی به سمت فراموشی سوق داده می شود.

Copy right 2015-Jask negar.NMZGroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

آداب و رسوم قوم بلوچ   - کمک به امور دینی:

نام شعر:    کَفؤت- شعر بلوچی همراه با تلفظ انگلیسی            

شاعر:  شهداد شه دوست                     

بازنویسی:   محمد نوذری                                   

تهیه،ویرایش،تلفظ و منبع:     سایت جاسک نگر/ نیما نعیمی                                    

تیتَنَلّی ،تیتَنَلّی                     تیتَنَلی مُرگ رُمبُغِ

Titanalli ‘ Titanalli    *** Titanalli Morg Romboghe

سُهر چَمُ سَهمی بُنزُرِ                    چِئغ اَ پلاران اَچِنَی

Sohr Chamo Sahmi Bonzore   ***  Chegh Apalaran Achenay

تِراتی بَران سِئر اَنَبی                 مؤری کَسانِن دانَغان

Terati Baran Sear Anabay ***Muri Kasanen Danaghan

هَر وَقت تَرا مَیل بی، پَ مَن                 هَر وَقت تَرا مَیل بی، رَوَغ

Har VaQt Tara Mayl Bi ‘ Pa Man *** Har VaQt Tara Mayl Bi ‘ Ravagh

بیا تا مِهلَوهِ چِئغَت بُدان                 اَگَه آفَن بُ زَردِ کَدَّحان

Bia Ta Mehlave Cheaghat Bodan *** Agah Afan Bo Zarde Qadahan

چِئغِت بُ مِنی شار دُمُنَین                 کَفؤت سائِت مَنی کَمپَی سَرَین

Cheaghet Bo Neni Shar Domonayn *** Kafut Saeat Mani Kampay Sarayn

 هَر وَقت تَرا مَیل بی، رَوَغ                 کو کو کَنُ خَبَر دَی مَنا

Har VaQt Tara Mayl Bi ‘ Ravagh  *** Ku Ku Kano Khabar Day Mana

گَردَی ، بِزیر تؤشَغا                     مَن دِء کَلَمپُر مِئنتَغَن

Garday ‘ Bezir Tushagha *** Man De Kalampor Meataghan

دَگَه مَن دُرُشتَن مُروارید                 بَلِه دؤستَی نِشانَ گَشان

Daga Man Doroshtan Morvarid ***  Bale Dustay Neshana Gashan

أؤدان کِ اَنَبَن سُرُمبِن کَپتَغَن                بؤرا بَر ،بُلَندُ بارَغئِن

Udan Ke Soromben Kaptaghan *** Bura Bar ‘ Bolando Baraghean

ادامه دارد بزودی منتشر خواهد شد...

Copy right 2015-Jask negar.Nmzgroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

نظرات +  تماس با ما +  ارتباط با ما + ایمیل ما راه ارتباطی شما با ماست

آداب و رسوم قوم بلوچ   - بجار یا  کمک در امر ازدواج:

آواها و نغمه ها در فرهنگ و ادب بلوچ- قسمت دوم

نگارش،تهیه و منبع : سایت جاسک نگر (نیما نعیمی)

  با توجه به شرایط اقلیمی بلوچستان به دو منطقه اصلی تقسیم شده است.مناطق کوهستانی شمالی که به سرحَد معروف است و مناطق تپّه ای و ساحلی جنوب بلوچستان که مکران نام دارد.و بنادر مهمی از جمله چابهار ،جاسک در آن قرار گرفته است.در سرحد کشاورزی و دامداری و در مکران ماهیگیری و حمل و نقل دریایی  رواج دارد.این تقسیم بندی جغرافیایی و دگرگونی مناسبات اجتماعی و اقتصادی ناشی از آن باعث ایجاد تفاوت هی فرهنگی شده است .از تفاوت در زبان و گویش های مختلف گرفته تا تفاوت در موسیقی.            

  در بلوچستان دو سبک مشخص موسیقی وجود دارد؛موسیقی سرحدی و موسیقی مکرانی.موسیقی مردم سرحد که به دلایل متعدد از اصالت و سادگی بیشتری برخوردار است معمولاً در مراسم سنتی و جشن و سُرور اجرا می شود.در حالی که موسیقی مکرانی که در محتوا و فُرم عمیق تر و متنوع تر از موسیقی سرحدی است.و به سبک های مختلفی از قبیل حماسی،روایتی ،درمانی ،عرفانی و بَزمی تقسیم می شود.                 

 اَکثر نوازندگان بلوچ متعلق به یک یا دو قبیله مشخص هستند و با وجود نقش عظیمی که در فرهنگ و هنر بلوچستان داشتند در مناسبات طبقاتی این قوم در رده های پایین جامعه جای دارند.با این حال تعداد کمی از نوازندگان چیره دست بویژه حماسه خوانان توانای بلوچ محبوبیت ویژه ای در میان مردم به دست می آورند و پهلوان لقب می گیرند.  نام بلوچ در تاریخ همواره با داستان هایی از هجوم بیگانگان ،جنگ و ستیزهای داخلی و صد البته حماسه های قهرمانانه و مقاومت های دلیرانه ی این قوم همراه بوده است.به دلیل فقدان تاریخی مکتوب و مُستند ، این نوازندگان و حماسه خوانان بلوچ بوده اند که شرح و توصیف رویدادهای تاریخی و اجتماعی را در قالب شعر و موسیقی حماسی از نسلی به نسل دیگر منتقل کرده اند.

 روایت موسیقایی سَرگذشت هَمَّل فَرزند جَیهَند یکی از شاهکارهای حماسی بلوچ است که در گنجینه فرهنگی و هنری این قوم جایگاهی ویژه دارند .پانصد سال پیش هَمَّل جوان شجاعی بود اهل مکران که به  تنهایی و با چند قایق کوچک و همکاری تعدادی ماهیگیر به جنگ متجاوزان پرتغالی می رود. پرتغالی ها از او شکست می خورند .اما سرانجام او در دریا به دام طوفان و پرتغالی ها می افتد؛و جانش را در راه وطن فدا می کند.                                                                                                                

  بر خلاف تصور نادرستی که بلوچ ها را خشن و انعطاف ناپذیر می دانند .لطافت طبع،اعتقاد و احترام عمیق به عشق و مهر ورزی از جمله ویژگی های بارز این قوم محسوب می شود.شعر و ادبیات بلوچ پر از از حکایت های نقض عاشقانه است که در آن عشق آسمانی و زمینی هر دو از ارزش و اعتبار فراوانی برخوردارند.مردم بلوچ این حکایات و تجربه های عاشقانه را نیز مانند موضوعات فرهنگی و تاریخی بیشتر با زبان موسیقی به آیندگان منتقل می سازند.        

داستان شَی مُرید و هانی یکی از حماسه های عشقی معروف مردم بلوچستان است .گرچه بخش اعظم داستان،شرح ماجرای عشق این دو دلداده است .ولی بسیاری از مناسبات فرهنگی ،سیاسی و اجتماعی بلوچستان بطور موازی برای خواننده و شنوننده به روشنی آشکار می گردد.   

Copy right 2015-Jask negar.NMZGroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

آداب و رسوم قوم بلوچ   - حَشر و مدد:

آداب و رسوم قوم بلوچ -   مهمان دوستی

نام شعر:    وصف حسن علی محمد قیصر -شعر بلوچی همراه تلفظ

شاعر:   شهمراد کلیر                   

گردآورنده:   محمد بهروجه                              

بازنویسی:   محمد نوذری                                    

تهیه،ویرایش،تلفظ و منبع: سایت جاسک نگر/ نیما نعیمی               

هؤ مَنی ناخؤزاتک دِلُ جانی                 میر حَسَن داتارُ زَراَفشانی

How Mani Nakhuzatk Delo Jani *** Mir Hasan Dataro Zarafshani

اَفَدی راجا گَستَغِ خانی             شاه تَرا بَخشی دینُ ایمانی

Afadi Raja Gastaghe Khani *** Shah Tara Bakhshi Dino Imani

مَجلِسِت بَستَغ ،شَکُ مِهمانی          مَجلِسِت رَنگینُ پُراوانی

Majleset Bastagh ‘ Shako Mehmani*** Majleset Rangino Poravani

سیاسَت سَیلِنت کُرسی جاپُنی           اِء پَرَی زِئبِن ، اَستِنِت تَرانی

Siasat Saylent Korsi Japani*** E Pary Zeaben ‘ Astanet Tarani

هَر کَسا نِئستِن چؤشَئن بُرهانی              وَقتِ دیوان بِئیَنت گِرانی

Har Kasa Nesten Chushan Borhani *** VaQte Divan Beayant Gerani

یوسُفِت هَمراهِن سُخَندانی               بَچ تَئی راستِئن باسکِن میزانی

Yusofet Hamrahan Sokhandani *** Bach Taeai Rastean Basken Mizani

وَقتِ کؤشَدَنت مُشکِل تاوانی               مَردُم اَکائَنت نام بَ عُنوانی

VaQte Kushadant Moshkel Tavani *** Mardom Aka-ant Nam Ba onvani

گِئلِت پئشَنت گؤ صاحِب سَروَرانی            چؤ طَبیبِ بَ دَردَی دَرمانی

Gealet Peshant Gu Saheb Sarvarani *** Chu Tabibe Ba Darday Darmani

کار گُشائِن بَ هَر مُسَلمانِ                  یا فَقیــر یا مَـردِ نادانِ

Kar Goshaen Ba Har Mosalmane *** Ya FaQir Ya Marde Nadane

مُشرَف مُندَرَب ،شِرکَت حَمدانی               مؤتَرِت اَستَ ساختِ جاپانی

Moshraf Mondarab ‘ Shrkat Hamdani *** Mutaret Asta Sakhte Japani

سُوارَدَنت سِئت و تاجِر تِهرانی              کامِری پئش کَش بید بُرادانی

Sovaradant Seat o Tajer Tehrani *** Kameri Peash Kash Bid Boradani

شَرّی تا رؤزِ آخِرَ مانی               شاعِر نَی مُلا ، نَی قُرآنَ وانی

Shar’ri Ta Ruze Akhara Mani*** Shaer Nay Mola ‘ Nay Qorana Vani

دادی اَلؤتِ ، گَر تَ میزانی              یَک گِراتی ، نَی جِنس اَرزانی

Dadi Alute ‘ Gar Ta Mizani *** Yak Gerati ‘ Nay Jens Arzani

                         نوکیــا، اَصلی تِلِفانــا

   Nokia ‘ Asli Telefana                       

Copy right 2015-Jask negar.Nmzgroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.

نظرات +  تماس با ما +  ارتباط با ما + ایمیل ما راه ارتباطی شما با ماست

آداب و رسوم قوم بلوچ  - قــول: