منبع :     سایت جاسک نگر( نیما نعیمی)   

تاکنونحکایت ها و داستان های عاشقانه بسیاری در زبان فارسی خوانده ایم .هم مانند لیلی و مجنون،خسرو شیرین و ....  در زبان بلوچی همانند این داستان ها وجود دارد و متاسفانه کسی از این داستان ها خبری ندارد یا اطلاع کمی دارد و دلیل آن این است این داستان ها نگارش و مکتوب نشده است و منبعی هم وجود ندارد تا علاقه مندان فرهنگ و ادب بلوچی به آن مراجعه کنند.و این هم به دلایل خاص خودش را دارد نوشتن و خواندن زبان بلوچی نسبت به سایر زبان ها سخت تر می باشد.دراینجا داستان عاشقانه مهناز و شهداد به صورت داستان و شعر همراه با ترجمه فارسی به نگارش در آمده است.           

 گویند در روزگاری شخصی به نام شهداد عاشق و فریخته دختری به نام مهناز می شود و با تلاش فراوان و تحمل مشقّات و پشت سر گذاشتن موانعی همانند مخالفت اقوام و خواستگاران زیاد مهناز موفق به ازدواج با وی می شود.شهداد و مهناز هر دو دلباخته و عاشق یکدیگر می شوند و زندگی عاشقانه این دو زوج شروع می شود و صفا و صمیمیت و محبت آن ها روز به روز افزون تر می شود.هفته ها شهداد پی شکار به کوه می رود،در این روز های بی کسی مهناز چشم انتظار همسرش می نشیند و در افق  آمدن مرد رویاهایش را تجسم می کند.                                                                  در یکی از روزها رقیبان شهداد دست از حسودی بر نمی دارند و نقشه ای شوم را اجرا می کنند.آن ها سُواس(نوعی دمپایی که برگ درخت خرما درست می شود)شخصی به نام اؤمَر که جوانی خوش تیپ و رعنا بود در حمام بصورت ردّ پا جا می گذارند.شهداد بی خبر از توطئه رقیبان خسته از شکار بر می گردد . در راه خانه از زبان برخی می شنود که مهناز با اؤمَر رابطه دارد.در این هنگامه خشم و عصبانیت در چهره ی شهداد هویدا می شود .ادامه این داستان بصورت شعر بلوچی و ترجمه فارسی بدین صورت می باشد:(در این شعر شاعر از زبان مهناز به این موضوع پرداخته است.)

زُنان نَصیبَ و شیر دِلئِن شَهداد            زُنان نَصیبَ و کارِ اَللهَ

ای شهداد شیر دل شاید این کار تقدیر خداوند بود

اِء هَمُ هَوؤگانی بَستَگئِن دؤرؤغَ             آفَ اَرِچَنت و نَمبَغَ سُرافَنت

این همان دسیسه دشمنان من بود و ردّ پای دمپایی اؤمَر را در حمام من جا می گذارنند.

بَه کَشیانی چَمَغا چارَنت           اؤمَری نال بَستئِن سُواس زُرتَن

در میان چوب های سون ها(سون : نرده ایی است ازتنیده شدن درخت های خرما بوجود می آید و در آن زمان از سون برای ساختن خانه استفاده می کردند)نگاه می کنند و دمپایی اؤمَر را بر می دارند.

بُه مِنی دئم شؤدَ تَهَش بُرتَنت                 بُه نَمبَغانی پُشتَش مِشاعتَن

و دمپایی اؤمَر را بر می دارند و ردّش را در داخل حمام من جای می گذارند

بَلِه نَرم نَرما بَه تَئش گَشتَنت             بَر مَنِش عَیب و طانَئش بَستَگ

و یواش یواش به تو می گویند و بر من حرف های ناروا می گویند.

بَلِه هَر وَقت تَه گؤ بؤرا هَفتَغَ کادکَی          مَن اَز فَدی دِلَی پُر رَنجِ حَکایَتان

هر موقع که تو با اسب از شکار برمی گشتی من از دل تنگی دوری تو

دَستان جَد بُ تَئی بؤرَی سِریمُغئِن واغُن        بَلِه کافَری تِئلانکِ مَنئِت دادَگ

وقتی مهار اَسب تو را با دستم گرفتم تو با تندی مرا هُل دادی

مَن کَفتان بُ فَدی نِشتِنگان بُراد دِلاننِان         بَلِه حاخ بُ گیوارِ دَفا رِتگَغ

و من بر نشیمن گاه  خود بر زمین افتادم و خاک و گرد و غبار بر پیشانی من ریخته شد

بُ هَزار دؤست و دُشمَنَی لافا                بَلِه دؤستَ گِریَنت و دُشمَنَ کَندَنت

و هزاران نفر من را مشاهده می کردند و دوستان ناراحت و دشمنان خوشحال بودند

مِئدَغَ سییَه کادِ جَنئِک مَنَ گِندَن              بَلِه چیزِ بُ فَدی مؤجا خاطِرا سِندَن

و دختران مجرد مرا مشاهده می کنند و نسبت به من بدگمان می شوند.

در این هنگام مهناز دوستان خود را صدا می زند و به زبان شعر می گوید:

هؤ مَنی گُهارَکان هَمسَر و هَمزادِ کَسانَکان           بیائِت مَنی نَزدیکُ گَرا نِندِت

ای خواهران و هم سن و سالان من بیایید نزدیک من بنشینید

شُما زیرِت هَمُ سیری دادَگئِن سُهران             بَلِه شَرِش بُ شارِئن بُغچَئش بَندِت

شما طلاهای عروسی ام را بردارید و درون پارچه محکم ببندید

شُما بِرِت شَهدادی نَزدیک و گَرا نِندِت            بَگَشِت بُزیر فَدی سیری دادَغئن سُهران

و نزد شهداد رفته و بگویید این همان طلاهایی هست که عنوان مهریه من دادی و آن ها را بردار

دَی مَنی عَهدی بَستَغئِن مُهران                 بَلِه چُستُ چالاکا آتکَ مَنَش دادَن

و بگویید طلاق مرا بدهد و در همین موقع شهداد طلاقش می دهد.وخبر طلاق را به مهناز می می آورند.

اِء مَن اَز فَدی هَر دو دیدَگان داشتَن              بَلِه قاصِدِن تاراجِ رَوان دادَن

مهناز طلاق را قبول می کند و قاصدانی را می فرستد

دء فَدی مَهلیدا دِلانی آ                 فَدی عاریفِ پِدُ بُرادان

به سوی پدر و برادران عزیزش و بزرگوارش

هؤ مَنی عاریفِ پِدُ بُرادان                بُرز مَنِندِت کِه بَختُ بَر بادَ

ای پدر و برادران بزرگوارم خودتان را بلند مرتبه نشمارید که آبروتان بر باد فنا شد

شِئو بِنِندِت کِه جَنگُ دَعوا بَه دَستِ شَهدادَ              شُما شَهدادا دیوانَی تَها بیارِت

شهداد جنگ و دعوایی به راه انداخته و از شما می خواهم وی را به مجلسی دعوت کنید

در این هنگام پدر و برادران مهناز قاصدانی را برای دعوت می فرستند و شهداد در این مجلس بزرگان حضور پیدا می کند.

هدف از برپا کردن این مجلس این بود که آیا شهداد راست می گوید که مهناز به او خیانت کرده است.در روزگاران قدیم در بین بلوچ ها قسم روغن برای مشخص کردن شخص گناهکار  مرسوم بوده است .در این مراسم یک دیگ را پر از روغن کرده تا روغن ها سرخ و بجوشند سپس خنجر را در دیگ جوشان می گذارند و شخص گناهکار باید خنجر را با دست خود بیرون بیاورد.اگر دستش سوخت شخص گناهکار بوده و اگر دستش نسوخت شخص بی گناه است.

آرتَغِش رؤغَن و مَنجَل لَهرانی                  لانتکَ مَنی بُرادا فَدی سَر آستیغ خُراسانی

روغن و دیگ را برای قسم دادن مهناز می آورند و برادرش خنجر را از کمرش بیرون می کشد

بَلِه کَشتی فَدی خَنجَر هَمُ کُلئن جُتکانی            پِرئِتی بُ آسا  پَه حُکِ رَحمانی

برادرم خنجرش را از غلاف بیرون می آورد و با نام خداوند درون دیگ جوشان می اَندازد

در این هنگام مهناز با خداوند خود راز و نیاز می کند

گَشتان اَلله تَه فَدَی دَستگیر پاکِئن حورانی            بَلِه دَستان شِفتَگ بَه حُکمِ رَحمانی

 و می گوید:ای خدا می دانم که دستگیر همه ی بی گناهانی و دستش را به طرف خنجر داخل دیگ جوشان می برد

کَشتَغ مَن خَنجَر هَمُ گَرمِئن آسانی               بَلِه شَهدادَ دادَن راستُ میزانی  

و من خنجر داغ را از دیگ بیرون آوردم در حالی که دستم نسوخت و به دست شهداد دادم

بَلِه شَهدادَ دادَن راست و میزانی             ظاهِرا اَسک اَکایَنت چَمانی

و خنجر را به دست شهداد دادم در حالی که اشک از چشمانش سرازیر بود

با مُبرا شدن مهناز از تهمت ها با خوشحالی تمام،دوستانش را صدا می زند و می گوید:

هؤ مَنی گُهارَکان هَمسَر و هَمزادِ کَسانَکان            شُما چاپُ لَرؤ لارؤ کَنِت

ای خواهران و هم سن و سالان من میخواهم شهداد را دیوانه کنم خوشحالی کنید و کف بزنید

ها لؤ هَلؤ هالؤ کَنِت              شُما اؤمَرا سالؤک کَنِت

و سرور شادی سر دهید و اؤمَر را برای ازداوج با من داماد کنید

مَن مِسواکَ اَمالان بُ دَفا              بیارِت مَنی راستِ کَنِکَی اِر کَنِت

من خودم را آرایش کی کنم و داماد را بیاورید و در طرف راست من قرار دهید

مهناز با اؤمَر عروسی می کند و به خانه داماد می رود

بَلِه لؤغََی کَشیان لانتکَغَن          شَهداد گَنؤغی لَه جَدَگ

و دامان خانه را بلند می کند تا شهداد او را ببیند و دیوانه شود.

در این لحظه شهداد چشمش به مهناز می افتد و دیوانه می شود. و اسبش را بر می دارد و به طرف نعل بند روانه می شود و می رسد و می گوید:

گَشتی اُستاد کُرُمساخ بِه حِساب            زود بَی مَنی نالان بِساز

ای استاد نعل بند کثافت زود برایم اسبم نعل بساز

تا دَستِ بُ نالان سَک کُدَغ                 لؤری َ لافَی اِئر کُدَگ

نعل بند شروع به درست کردن نعل می کند شهداد نعل گداخته را برداشته و بروی شکم او فشار می دهد.

نعل بند بعد از این کار شهداد می گوید:

تیرِ تَرا مَهناز جَدَگ            بِه دَستِ مَن دِراه اَنَبی

زخمی که مهناز به تو زده با  دست من درست نمی شود

عِشقی گَنوخ و شهداد دِراه بیدَغَ    عِشقی گَنوخ و شَهدا هِچ وَحد دِراهَ نَبی

شهداد عاشق دیوانه می شود و نعل بند می گوید عاشقان دیوانه هیچ وقت درست نمی شوند

 شهداد از دیار خود بیرون رفته و به سوی کوه و بیابان دیوانه وار می رود .به این ترتیب زندگی عاشقانه شهداد و مهناز به پایان می رسد.

در صورت روبرو شدن با هر گونه اشتباه تایپی یا دستوری یا تغییرات در شعر به ما در قسمت نظرات یا ارتباط با اطلاع دهید.باز هم میگم نظرات شما پشتوانه ادامه راه ماست.