شعری در وصف علی جمال یزدانی

منبع:کتاب شف چراغ جلد اول-نوشته خدابخش زومکی جاسکی

     علی جمال یزدانی از افراد نامدار و شجاع جاسک- گابریگ بوده اند که در شجره شناسی و شعر مهارت داشته اند و در سال 1374 ( هـ. ش) وفات نموده اند.

     می گویند این شعر از شهداد شهدوست کاروانی است. ایشان شاعری پر آوازه با کثرت شعر و از افتخارات بلوچ و ادبیات بلوچی هستند.

بِسمِ الله که نام اللهِن مَنا یادِن مدام

besmellāh ke nāme allāhen manā yāden modām

بسم الله که نام خداوند است را یاد میکنم

----------------------------------------

روچِ پنج وقت دَستَ بَندان من مناجاتَ کَنان

röwče panj waǩta dasta bandān man monājāta kanān

روزی پنج بار دست میبندم و مناجات میکنم

---------------------------------------------

سوره الَحمد و انان سدک پَ آ پاکزادَ کَنان

söwra alhamdo wānān sadk pa ā pākzāda kanān

سوره فاتحه میخوانم و به آن پاکزاد یقین میکنم

---------------------------------------------

برای دیدن ادامه شعر بر روی ادامه مطلب کلیک کنید:

انواع شعر در مواعد و مواقع مختلف

    مردم بلوچ جاسک مانند دیگر اقوام بلوچ برای بیان احساسات در موقعیتهای مختلف در موقع شادی، موقع دلتنگی و اندوه، موقع وداع، در مشاغل برای تشویق و تحریک از شعر بهره میجستند. در کشاورزی (چیدن محصول خرما یا گندم)، در صیادی (به آب انداختن جهاز پارویی، پارو زدن، کشیدن تور از دریا)، در عروسیها و در خوابندن بچه از انواع شعر استفاده می کردند.

    در اشعار خودشان از آلاتی مانند «تَنبیَرگ یا تَمبیرَگ- سازی است که دستهای بلند دارد و سه تار یا سه رشته سیم که از ابتدای دسته تا انتهای کاسه وصل میکنند)، « کلم »یا «نی» و « طبل» استفاده میکردند.

اشعار موتک (نوحه)1  möwtk

     اشعاری که در رثا و از دست رفتن عزیزی می خوانند، از همین اشعار رایج  است. که صرفاً با آهنگی غمناک و با سوز و گداز میخوانند. و در بعضی از اشعار در چند بیت یا مصرع از مرحوم مدح و تعریف می کنند.

زهیری‌ (zăhiri)

      زهیر به معنی دلتنگی است. وقتی در محاوره میگویند: مَنا زَهیرِن پَ تَی گِندَگا؛ یعنی من برای دیدنت دلتنگم.

      اشعار زهیری هم حکایت از دلتنگی و رهایی از تنهاییها دارند. این اشعار را با لحنی غمناک با کلم (نی) در جشن هفتمین شب تولد نوزاد (شِشَگان) و در شب نشینیهای معمولی میخوانند. در مواقعی هم زهیری را با تَنبیرَگ مینوازند، که معمولاً این اشعار عاشقانه یا حکایت از واقع تاریخی یا حماسی هستند.

تماشا (Tămāšā)

      این اشعار کاملاً شاد با ریتمی تند و آهنگی بلند هستند که در عروسیها میخوانند. در این نوع شعر، افراد یک حلقه بزرگ تشکیل میدهند، یک نفر شاعر یا خواننده، دو نفر دهل زن و یک نفر فلوت زن وسط این حلقه هستند که با خواندن شاعر و آهنگ و صدای دهل  افراد گروه هر بار به یک طرف خم
میشوند و کف میزنند  که به این کف زدن «چاپ گِرَگ یا چاپَی گِرَگ وسَی چاپی و ساز هم » میگویند. در بعضی از مناطق بلوچستان به آن «سهبت»یا «صحبت»
میگویند.

       دوتا طبل مورد استفاده در تماشا موسوم به «جُره یا تیپک» است که یک طبل کوچک است و «مُرساد یا طبل» است که طبل بزرگ است و به آن چوبی که به طبل ها می نوازند «مَلوک» میگویند. در این نوع سازها انواع شعر را با آهنگ می خوانند و نیازی نیست یک شعر کامل بخوانند؛ مهم لحن و آواز خواننده است و معمولاً اشعار حماسی یا نعت خوانده می شود.

شعر قیامتی

      محتوا و درونمایه این اشعار پند، اندرز، وعظ و ارشاد هستند که از بی وفایی دنیا، عذاب قبر، وصف قیامت، وصف بهشت و وصف پل صراط حکایت میکنند.  این اشعار در محافل بصورت گال گًش (شمرده و بدون آهنگ) خوانده میشوند.

لُدّانی (Loddāni)

      «لُدَّگ» در لغت یعنی راه رفتن آهسته و همراه با ناز و کرشمه. لُدّانی نوعی آهنگ نرم و آهسته و شمرده خواندن برای آرام کردن نوزاد است. در این آهنگ نوزاد را روی پاها نشانده و آهسته اشعاری میخوانند. در شروع این اشعار میگویند: «لُدانی بَچَک لُدّانی یا لُدانی جَنِک لَدانی» و بچه را به عقب و جلو حرکت می دهند.

هالو( حالو) (hālöw)

      هالو اشعاری هستند که زنان به هنگام بردن داماد به خانه عروس و حمام کردن داماد می خوانند. به این اشعار «هالو هَلو» میگویند. این اشعار بوی دلتنگی و وداع می دهند.

      زنان این اشعار را بانواختن بر روی نوعی دهل موسوم به «فان یا فانی- در این نوع دهل یک تخته گرد است به صورت لگن و کاسهای بزرگ توخالی با بستن پوست خشک شده گوسفند به دهانه آن- میخواندند؛ و به چوبهایی که می نوازند «مَلیر» میگویند. ملیر از بافتن لیفهای درخت خرما درست میشود.

      هالو را با الفاظ و آهنگ «هو هَلو هالو هَلو» شروع می کنند و در بین اشعار این آهنگ را تکرار می کنند. در نوای هالو و بر این وزن هر شعری درست در نمیآید، معمولاً شعر محمد حنفیه را بصورت یک لنگه (با کشیدگی کمتر الفاظ هو هلو هالو) می خوانند؛ ولی شعر «عمان» از شهداد و اشعار دیگر (در ستایش داماد و ابراز آرزوی خوشبختی) را کاملاً درست و با آهنگی کشیده و موزون میخوانند.

هَلّو (حلو) (hăllöw)یا «لیلارَگ»

      همان لالایی است که برای خواباندن بچه و نوزاد استفاده میکنند. هر کس با ذوق خود اشعاری که حماسی یا حکایت از کدبانویی، شیرزنی و شجاعت دارند، بر بالینشان می خوانند و آرزوهای دلسوزانه پدرانه و مادرانه به آنها القا میکنند که خود نوعی پیوند عاطفی و احساسی مادر با فرزند دلبندش میباشد. با الفاظ و تکیه کلام «هَلّو هَلَلو هَللویی» یا «لیلو لَیللو لیلویی »شروع می کنند.

منبع: کتاب شف چراغ جلد اول-نوشته خدابخش زومکی جاسکی

نام شعر:   جنت(بهشت)-شعر بلوچی همراه با ترجمه فارسی

شاعر:   کمال خان                                                                            

بازنویسی و ترجمه:   محمد نوذری                                                   

تهیه،ویرایش،تلفظ و منبع:     سایت جاسک نگر/ نیما نعیمی

-------------------------------------                     

دُنیا مَکانِ عِبرَتِن        اِء زِندِگی بَ نؤبَتِن

این دنیا جای عبرت است/این زندگی و حیات هم به نوبت است

واجَهُن، مَردُم اِدان دَر غُربَتَن        هَمُ اَصلی وَطَن مَی جَنَتِن

ای بزرگواران،آدمی اینجا به مثال غریب (مسافر) می باشد/اما وطن اصلی همان بهشت می باشد

آ پُر اَز هَزاران نِعمَتِن           نیک بَخت ،هَمؤدان راحَتَن

در بهشت هزاران نعمت وجود دارد/آدم های نیک،در بهشت در آسایشند

دائم فًشی و لِذَتِن               واجَه ، جَنَت سَراسَر رَحمَتِن

در بهشت لذت همراه با سلامتی می باشد/ای بزرگواران بهشت سراسر رحمت خدا هست

پَـروردگاری دَعـــوَتِن              نورُ سُرورُ فَرحَتِن

ما مهمان خدا هستیم/شادی و خوشحالی زیاد است

آ حؤرانی گَپ و خَلوَتِن             شَه جؤ و باغ و تِه جَتِن

آنجا همنشین حوران بهشتی هستی/رودخانه ها و باغ های میوه فراوانی موجود است

قَصر و کَلات و مِلَتِن        پاکئن شَراب و شَربَتِن

قصرها و قلعه ها و آدم های زیادی در آنجا هست/شراب و نوشیدنی های پاکی یافت می شود

جانِن،لباس و زینَتِن                                رَبِّ جَلیل رؤیَتِن

لباس ها و آرایش های شاهانه/دیدار پروردگار بلندمرتبه

هِمَت کَنِت کِ اَنگَتِن                اِء بَ کارُ جودُ هِمَتِن

 سعی و تلاش کنید که مرگ خیلی نزدیک است/دست یافتن بهشت با کار و تلاش و عبادت است

جَنَت اَگَ بید، قِسمَتِن             بَله پَروَردِگاری مِنَتِن

بهشت اگر قسمت ما شود/از فضل پروردگار است

مانجو بَ کارُ خِدمَتَن آ خُدایی حُجَتَن        بَله نیکی بَهِشتَی قیمَتَن

مزد به سعی و تلاش بستگی داردآن نشانه های بزرگی خداوند است /که نیکی به قیمت بهشت می باشد

آ کِ نُماز و بُهجَتِن               فَرمانبَرِ ماد و پِدِن

آنان که نماز و عبادت می کنند/آنان که از پدر و مادر پیروی می کنند

مَشغولِ فَرض و سُنَتَن          خَیراتُ ذِکر و طاعَتَن

همیشه مشغول ادای فرائض و سنت ها هستن/در کارهای خیر و ذکر و اطاعت می باشند.

کار شَرکُنُ نئک نیَتَن         اؤدان بَ عِزُ حُرمَتَن   

آنانی که به مردم کمک میکنندو پاک نیت هستن/در آنجا با احترام عزت هستن

ایمِنِ چ مَرگَی مِهنَتَن               بَ اِسلام و شاهی غَیرَتَن

از سکرات مرگ در امان هستن/در دین اسلام و با غیرت هستن

نظرات +  تماس با ما +  ارتباط با ما + ایمیل ما راه ارتباطی شما با ماست

نظرات شما پشتوانه ادامه راه ماست

    Copy right 2018-Jask negar.Nmzgroup

تمامی حقوق برای سایت جاسک نگر محفوظ می باشد.و هر گونه کپی برداری در سایت ها ، کتاب ها ،مقالات و غیره پیگرد قانونی دارد.